فرناز بهزادی توصیه میکند که کودکان زیر 7 سال نمایش"مثلهای عروسکی" را نبینند چون علاوه بر این که خسته خواهند شد، ممکن است از صحنههایی در آن بترسند! از شوخی گذشته، این کارگردان از عموم مردم ـ هفت تا هفتاد سال ـ دعوت میکند که به دیدن کارش بروند.
فرناز بهزادی توصیه میکند که کودکان زیر ۷ سال نمایش"مثلهای عروسکی" را نبینند چون علاوه بر این که خسته خواهند شد، ممکن است از صحنههایی در آن بترسند! از شوخی گذشته، این کارگردان از عموم مردم ـ هفت تا هفتاد سال ـ دعوت میکند که به دیدن کارش بروند.
رضا آشفته:
فرناز بهزادی؛ کارگردان نمایش"مثلهای عروسکی" موفق شد برای اولین بار نظر هیئت بازبینی یازدهمین دوره جشنواره بینالمللی تئاتر عروسکی تهران ـ مبارک را جلب کند و کار خود را در جدول اجراهای این جشنواره بدون چون و چرا بگنجاند.
نمایش"مثلهای عروسکی" از شهریور ماه 85 در تالار شماره 2 مولوی اجرای عمومی خود را آغاز میکند و بلافاصله از اولین روز جشنواره بینالمللی تئاتر عروسکی تهران ـ مبارک در آن جشنواره اجرا خواهد شد.
فرناز بهزادی در گفتوگو با سایت ایران تئاتر، گفت:«این نمایش درباره ضربالمثلهای ایرانی است که به نمایش عروسکی این ضربالمثلها را نشان میدهیم. نمایش"مثلهای عروسکی" از 7 اپیزود کوتاه و بدون کلام تشکیل شده که هر یک بازگو کننده یکی از ضربالمثلهای شیرین زبان فارسی است.»
وی افزود:«من سعی کردهام تا بیشتر از ضربالمثلهایی استفاده کنم که مردم و به خصوص جوانها، کمتر از آنها استفاده میکند و کمکم آنها به فراموشی سپرده شدهاند. واقعاً حیف است جوانهای امروز، دیگر از سخنان شیخ بزرگ سعدی، به عنوان ضربالمثل استفاده نکنند.»
یک تجربه تازه
این کارگردان نمایشهای عروسکی 4 سال پیش موفق شد نمایش"یک تجربه تازه" را برای بزرگسالان اجرا کند و در آن فقط از خیمه شب بازی الهام گرفته بود. در واقع از شخصیت"مبارک"، سروناز خانم و مرشد استفاده کرده بود. عروسکها در"یک تجربه تازه" با روشی جدیتر و تکنیک پیشرفتهتری به کار گرفته شده بود. مثلاً عروسک"مبارک" که به طور معمول با حداکثر چهار نخ عروسکگردانی میشود، در این نمایش دارای 13 نخ بود و حرکاتی کاملاً واقع گرایانه انجام میداد.
در نمایش"یک تجربه تازه" از بازیگر و عروسکگردان به میزان مساوی استفاده شده بود و در"مثلهای عروسکی" روش کار کاملاً متفاوت است. نمایش اخیر کاملاً عروسکی است و عروسکگردان، اکثراً روی صحنه حاضر هستند و کارگردان در پی مخفی شدن آنها نبوده است. فرناز بهزادی در هر اپیزود از یک شیوه اجرایی خاص تبعیت میکند. مثلاً در یک اپیزود، عروسکهای نخی هستند و در اپیزود بعدی، میلهای و در اپیزود دیگر از روش عروسک سیاه استفاده شده و همین طور تا آخر که تقریباً از همه تکنیکهای عروسکی ـ به استثناء شیوه عروسک دستکشی و سایه ـ استفاده شده است.
فرناز بهزادی توصیه میکند که کودکان زیر 7 سال نمایش"مثلهای عروسکی" را نبینند چون علاوه بر این که خسته خواهند شد، ممکن است از صحنههایی در آن بترسند! از شوخی گذشته، این کارگردان از عموم مردم ـ هفت تا هفتاد سال ـ دعوت میکند که به دیدن کارش بروند.
او خود را با توجه به سن و سال فعلیاش آماده برای تجربه کردن نمیبیند و از تجارب سالهای گذشتهاش بهره لازم را میبرد. بهزادی حدود 15 سال است که به ایران برگشته و در این سالها به اندازه کافی از ساخت و ساز و کاربرد عروسک نخی اطلاع کسب کرده است. او اظهار تاسف میکند که در یکی دو سال اخیر نمایشگران عروسکی به استفاده از عروسک نخی علاقهمند شدهاند و تعجب میکند از این که برای نمایشهایی با امکانات وسیع، عروسکهای نخی را در خارج از ایران میسازند!
فرناز بهزادی از اوقات بیکاری خود برای نگارش نمایشنامههای دلخواهش استفاده کرده است و به همین دلیل متنهای زیادی در اختیار دارد و اگر مسئولان امکانات لازم را بدهند، سالی یک نمایش عروسکی را میتواند آماده کند.
نمایش عروسکی در ایران و فرانسه
او که در فرانسه نمایش عروسکی خوانده و پس از پایان تحصیلات در آن جا به مدت 15 سال با تشکیل یک گروه کار کرده است، کار در ایران را با کار در فرانسه بسیار متفاوت ارزیابی میکند. بنا بر نظر این کارگردان، در اروپا تئاتر دولتی نیست و گروهها باید خودکفا باشند. گروههای عروسکی معمولاً بسیار کوچک هستند. او در فرانسه تمامی کارها ـ کارگردانی، عروسکسازی، عروسک گردانی و حتی طراحی صحنه ـ را خودش انجام میداد، در صورتی که در ایران یکی کارگردان است و اصلاً از عروسکسازی سر در نمیآورد و یکی دیگر عروسکساز است و از عروسکگردان اطلاعی ندارد. این باعث میشود که گروههای ایرانی خودکفا نباشند و هر گروه به عوامل بیشتری نیاز پیدا کند. در اروپا رقابت زیاد است و برای کسب موفقیت باید هنرمندان از خود گذشتگی بیشتری نشان دهند. در ایران خانواده نمایشگران عروسکی محدود است و رقابت چندانی در کار نیست. در کشورمان به گروههایی امکانات وسیع میدهند و در مقابل گروههای دیگر برای به دست آوردن امکانات اولیه باید از خودگذشتگی زیادی داشته باشند.
از نظر فرناز بهزادی، کیفیت از رقابت ایجاد میشود که متاسفانه در ایران بهای چندانی به رقابت نمیدهند. او اتفاقات اخیر در رابطه با نمایشهای عروسکی کشورمان را مثبت ارزیابی میکند و امیدوار است که این حرکات ادامه داشته باشد و در این باره میگوید:«تعویض زود هنگام مدیران یکی از معضلات تئاتر کشورمان است که با این تعویض هر بار باید سیستم و قوانین جدید جایگزین شود. در این بین هنرمندان به سختی میتوانند خود را با سیستم و قوانین جدید تطبیق دهند.»
وی کمبود تالار را یکی از مشکلات اساسی تئاتر کشورمان تلقی کرد و با این مشکل گروهها مجبورند با کمترین تعداد اجرا کنار بیایند تا نوبت به گروههای بعدی نیز برسد. اما در اروپا یک گروه سالها میتوانند در تالارهای متعدد اجرا داشته باشد.
این نمایشگر عروسکی، مخاطب فرانسه را آشنا با فرهنگ استفاده از تئاتر دانست و به همین دلیل کیفیت ارائه کار برای هنرمندان آن جا بسیار اهمیت دارد. حتی کودکان نیز با چنین فرهنگی کاملا آشنایی دارند. او به یاد دارد که در زمان اجرای یک نمایش خود در فرانسه کودکان 6 تا 12 سال صدای نفس کشیدنشان اصلا شنیده نمیشد.
بهزادی در فرانسه با فرهنگ و ادبیات ایرانی آثار خود را عرضه میکرد و در مقابل تماشاگر از آنها استقبال میکرد و کودکان خارجی سئوالات هوشمندانهای را در رابطه با آن آثار ابراز میکردند. در حالیکه در ایران به نمایش عروسکی به عنوان یک هنر سرگرم کننده و تفریحی نگاه میشود.
این کارگردان مقصر اصلی چنین رویکردی را مخاطبان ایرانی نمیداند بلکه برنامههای عروسکی تلویزیونی و حتی صحنهای را باعث و بانی پایین آمدن سلیقهها میداند.
فرناز بهزادی برای اجرای بهتر مثلهای عروسکی مجبور شده تا از دانشجویان گرایش عروسکی استفاده کند و در ضمن آموزشهای لازم را به آنان بدهد. دانشجویان حاضر در مثلهای عروسکی معتقدند که در سر این کار بیشتر از واحدهای دانشکده آموختهاند. او اظهار تاسف میکند که عروسکگردانهای ما با مقوله بازیگری آشنایی لازم را ندارند و آن را از تئاتر جدا میکنند.
این کارگردان و عروسک ساز مجرب فقط عدة معدودی را عروسک ساز قابل میداند و بقیه را سهلانگار در ارائه کارهایشان تلقی میکند اگر یک عروسک به خوبی ساخته شود، در زمان عروسک گردانی راحتتر مورد استفاده قرار خواهد گرفت و سطح کیفی اجرا را نیز بالاتر خواهد برد.
این مدرس نمایش عروسکی، دانشجویان ایرانی را بسیار مستعد و علاقهمند میداند در حالی که آنها از تکنیکهای جدید دنیا ناآگاهند. وی از مسئولان آموزش عالی میخواهد که با دعوت از استادان با مهارت خارجی و برگزاری ورک شاپهای داخل و خارج از دانشکده اطلاعات دانشجویان را به روز کنند. از سوی دیگر، دیدن فیلم نمایشهای عروسکی کشورهای خارجی نیز میتواند راهگشا باشد که باید در این زمینه نیز ارتباطاتی برای فراهم شدن و در اختیار گذاشتن این آثار شکل بگیرد.